Modaal Inkomen

‘Modaal inkomen’ is een veelgebruikte en veelgehoorde term in politiek, media en bij officiële instanties. Iedereen heeft de term wel eens gehoord en het wordt door velen geïnterpreteerd als een ‘gemiddeld inkomen’ van de gewone man. Maar dat is niet helemaal correct. Hoe zit het nu precies, wat is modaal inkomen eigenlijk?

Het bruto modaal inkomen was in 2010 € 32,500.00, in 2011 € 33,000.00, in 2012 € 33,000.00 en in 2013 € 33,000.00. Normaliter stijgt het inkomen harder, maar vanwege de financiele crisis sinds 2009 is dat niet het geval. Geschat wordt dat in 2014 het modale inkomen op € 33,500.00 ligt en in 2015 op € 34,000.00.

Politiek en overheid: de modale man

Het begrip ‘modaal’ is het bijvoeglijk naamwoord van ‘modus’. Deze term is afkomstig uit de statistiek en staat voor de meest voorkomende frequentie in een grafiek van een bepaald onderzoek; de piek in de grafiek dus. In een grafiek waarin de inkomens van een land zijn weergegeven, is het modale inkomen dus het inkomen dat het meeste voorkomt. Iemand met een modaal inkomen heeft derhalve een bruto jaarinkomen dat valt binnen het kader van het meest voorkomende inkomen; de modale klasse.

Wordt er in de inkomenspolitiek of in rekenmodellen gesproken over het modale inkomen, dan gaat het echter een geprikt inkomen wat binnen dat kader valt en dat gebruikt wordt als referentiepunt om het effect van overheidsmaatregelen op de inkomens vast te stellen. Het CPB (Nederlands Centraal Planbureau) definieert ‘modaal’ als zijnde een geprikt inkomen dat net onder de maximum premie-inkomensgrens voor de zorgverzekeringswet (ZVW) ligt. In veel publicaties van het CPB wordt de term dan ook gebruikt als referentiepunt. Hetzelfde geldt voor het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en de Sociaal Economische Raad.

CPB, DBS en SER

Deze drie belangrijke economische instellingen kent iedereen van naam en komen vaak naar voren in het nieuws en de media. Maar wat doen ze eigenlijk? Het Centraal Plan Bureau speelt een belangrijke rol bij de voorbereidingen van de economische politiek; het CPB stelt prognoses op over de uitwerking van bepaalde geplande maatregelen en doet voorspellingen over de loop van de economie.

Het Centraal Bureau voor de Statistiek daarentegen onderzoekt de economische ontwikkelingen achteraf en registreert deze tabellen en grafieken. Veel gegevens die het Centraal Plan Bureau gebruikt voor de prognoses en voorspellingen over de economie zijn dan ook afkomstig van het CBS.

Daarnaast er ook nog de Sociaal Economische Raad (SER) die inzake het sociaal economische beleid een adviserende functie heeft voor kabinet en regering. De raad bestaat uit kroonleden, werkgevers en werknemers

Jan Modaal

In de volksmond is Jan Modaal dus iemand met een middeninkomen, maar als de term modaal in sociaal economische rekenmodellen naar voren komt is het echt een vastgesteld, geprikt inkomen dat als specifiek referentiepunt wordt gebruikt. Zo gebruikt men dit geprikte inkomen om verschillen in loon en inkomen in de loop der jaren in tabellen weer te geven en bij voorspellingen voor de loop van de economie in de komende jaren. Toch wordt ook in de politiek de term ‘Jan Modaal’ veel gebruikt; hebben bepaalde politieke maatregelen negatief effect op de koopkracht van Jan Modaal, dan wordt er veelal actie ondernomen en worden de maatregelen aangepast.

Geschiedenis

Jan Modaal werd geboren tijdens het kabinet De Jong in 1968. Het CPB moest toen met berekeningen komen welke effecten het financiële beleid zou hebben op de inkomens. Het CPB ging voor deze rekenmodellen en prognoses uit van een doorsnee gezin met 2 kinderen en een salaris dat het meest in Nederland voorkwam.

Jan Modaal is helemaal ingeburgerd en niet meer los te koppelen van de inkomenspolitiek. Veel gezinnen herkennen zich echter helemaal niet meer in deze statische Jan Modaal. Het doorsneegezin van tegenwoordig ziet er heel anders uit dan in 1968 en bovendien zijn er veel meer tweeverdieners dan destijds. Het is tegenwoordig veel “modaler” als een gezin anderhalf salaris binnenkrijgt.

Daarnaast is het zo dat er bij de koopkrachtberekening voor Jan Modaal geen rekening wordt gehouden met hypotheek of huursubsidie en hebben de bezuinigingen op dat gebied wél een groot en direct effect op de koopkracht van een gezin. Jan Modaal is in al die jaren niets veranderd; zijn kinderen zijn niet opgegroeid en gaan niet studeren of op kamers wonen. Dit soort factoren hebben allemaal groot effect op de koopkracht en het inkomen van een gezin. Eigenlijk is Jan Modaal dus een beetje simplistisch en uit de tijd en wordt het misschien wel tijd voor zijn pensioen!

Beneden modaal en bovenmodaal

Deze twee begrippen hoeven eigenlijk nauwelijks meer uitgelegd te worden. Iemand met een inkomen dat lager ligt dan het bruto modale inkomen heeft een beneden modaal inkomen en iemand die daarboven zit een bovenmodaal inkomen. Volgens het CPB was in 2011 het bruto modale inkomen € 33.000. Minder dan € 33.000 was dus beneden modaal en meer bovenmodaal. Een inkomen van € 66.000 wordt dubbel modaal of ook wel 2x modaal genoemd.

In de jaren 2010, 2011 en 2012 had Jan Modaal een inkomen van rond € 33 000,-. In 2013 wordt slechts een lichte stijging verwacht. Netto komt dat per maand neer op € 1811,-. De lonen zijn de laatste jaren dus niet erg veel gestegen, want zes jaar geleden was het nettoloon € 1704,-.